Rodzaje i wykaz uprawnień NSZZ „Solidarność”

Działalność Organizacji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu wynika z rodzaju oraz treści uprawnień należnych związkom zawodowym. Są to:

I. Uprawnienia stanowiące.
II. Uprawnienia opiniodawcze.
III. Uprawnienia pozostałe. 

I.   Do uprawnień stanowiących należą sprawy:

1. Zawierania zakładowego zbiorowego układu pracy (art. 241²³ K.p.).
2. Ustalania zasad podziału środków na wynagrodzenia dla pracowników (art. 27 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych).
3. Ustalania regulaminu wynagradzania (art. 27 ust. 6 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych, w związku z art. 77² § 4 i art. 104² K.p.).
4. Ustalania regulaminu pracy (art. 30 ust. 6 pkt 4 ustawy o związkach zawodowych, w związku z art. 104² § 1 K.p.).  
5. Ustalania regulaminów nagród (art. 27 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych, w związku z art. 77² § 4 K.p.).
6. Ustalania regulaminu premiowania (art. 27 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych, w związku z art. 77² § 4 K.p.).
7. Ustalania regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, w tym zasad wykorzystania tego funduszu i podziału jego środków na poszczególne cele i rodzaje działalności (art. 27 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, w związku z art. 8 ust. 2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych).
8. Przydzielania świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (art. 27 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych).
9. Tworzenia wspólnej reprezentacji z innymi zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi w Uniwersytecie do prowadzenia rokowań i ustalenia stanowiska w sprawach wymagających uzgodnienia lub porozumienia pracodawcy ze związkami zawodowymi (art. 30 ust. 5, w związku z art. 30 ust. 6 ustawy o związkach zawodowych).
10. Ustalania indywidualnego rozkładu czasu pracy kierowców (o którym mowa w art. 8 ust. 2–4 ustawy o czasie pracy kierowców)
11. Żądania od pracodawcy informacji niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej (art. 28 ustawy o związkach zawodowych).
12. Zgody reprezentującej pracownicę naszej zakładowej organizacji związkowej na wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownicy w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego (art. 177 § 1 K.p.).
13. Ustalania z reprezentującą pracownicę naszą zakładową organizacją związkową terminu rozwiązania umowy o pracę z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego w razie likwidacji pracodawcy lub ogłoszenia upadłości pracodawcy (art. 177 § 4 K.p.).
14. Zgody na wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika pełniącego funkcję społecznego inspektora pracy (art. 13 ust. 1 ustawy o społecznej inspekcji pracy).
15. Zgody na wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwałą zarządu zakładowej organizacji związkowej jego członkiem lub z innym pracownikiem będącym członkiem danej organizacji, upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy, a także zgoda na zmianę warunków pracy lub płacy wyżej wymienionej osoby, w okresie wskazanym uchwałą zarządu organizacji, a po jego upływie – dodatkowo przez czas odpowiadający połowie okresu określonego uchwałą, nie dłużej jednak niż rok (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o związkach zawodowych).
16. Zgody właściwego statutowo organu związkowego na wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy, a także zgoda na zmianę warunków pracy lub płacy pracowników pełniących z wyboru funkcje w organach organizacji związkowych działających poza zakładem pracy, w okresie wskazanym przez właściwy statutowo organ związkowy, a po jego upływie – dodatkowo przez czas odpowiadający połowie tego okresu, nie dłużej jednak niż rok (art. 32 ust. 9 ustawy o związkach zawodowych).
17. Zawarcia porozumienia z dotychczasowym lub nowym pracodawcą w sprawie warunków zatrudnienia pracowników w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na nowego pracodawcę ( art. 26¹ ust. 1-4 ustawy o związkach zawodowych).
18. Zawarcia porozumienia w sprawie zawieszenia w całości lub części wewnątrzzakładowych przepisów prawa pracy (art. 91 K.p.).
19. Zawarcia porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikających z umów o pracę (art. 231a K.p.).
20. Zgody na nieustalanie planu urlopów w zakładzie pracy (art. 163 § 11 K.p.).
21. Ustalania w regulaminie pracy systemów i rozkładu czasu pracy oraz okresów rozliczeniowych, w tym m.in.:

• przedłużonego do 6 lub 12 miesięcy okresu rozliczeniowego w tzw. podstawowym systemie czasu pracy (art. 129 § 2 K.p.),
• równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie wymiaru czasu pracy do 12 godzin na dobę w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie dłuższym niż jeden miesiąc (art.135 § 1 K.p.),
• przedłużonego do trzech miesięcy okresu rozliczeniowego w systemie równoważnego czasu pracy, a w przypadku prac uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych, do czterech miesięcy (art. 135 § 2 i  § 3 K.p.),
• przerywanego czasu pracy, przewidującego nie więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin (art. 139 K.p.),
• zadaniowego czasu pracy (art.140 K.p.),
• przerwy na spożycie posiłku, nie wliczanej do czasu pracy, w wymiarze nie przekraczającym 60 min. (art. 141 K.p.),
• maksymalnego limitu pracy w godzinach nadliczbowych w wymiarze większym niż 150 godzin w roku kalendarzowym (art. 151 § 4 K.p.),
• wykazu prac szczególnie niebezpiecznych lub związanych z dużym wysiłkiem fizycznym albo umysłowym dla pracowników pracujących w nocy (art. 151⁷ § 4 K.p.).

22. Ustalania wykazu prac, dotyczącego czasu pracy w porze nocnej (o którym mowa w art. 151⁷ § 4  K.p.).
23. Ustalania stanowisk pracy, na których zatrudnieni pracownicy powinni otrzymywać profilaktyczne posiłki i napoje oraz szczegółowych zasad ich wydawania, a także warunków korzystania z takich posiłków w zakładach gastronomicznych lub przyrządzania ich przez pracowników we własnym zakresie z otrzymanych produktów (art. 232 K.p., w związku z § 5 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów).
24. Wyboru przedstawicieli pracowników do konsultacji z pracodawcą wszystkich jego działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy oraz przedstawicieli pracowników do komisji bezpieczeństwa i higieny pracy zwanej „komisją bhp” (art. 237^13a K.p., w związku z art. 237^11a  § 1 i art. 237¹² K.p.).
25. Ustalenia wykazu stanowisk pracy i rodzajów prac wzbronionych młodocianym (§ 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym).
26. Zawarcia porozumienia w sprawie rozwiązania stosunków pracy z grupą pracowników obejmującą co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę  (art. 3 ust. 1-3 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).
27. Zawarcia porozumienia w sprawie rozwiązania stosunków pracy na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników, przy czym liczby te obejmują pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników  (art. 1 ust. 1 i ust. 2 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).
28. Zgłaszania sprzeciwu wobec wypowiedzenia przez pracodawcę stosunku pracy z pracownikami, których stosunek pracy podlega szczególnej ochronie – przy indywidualnych zwolnieniach z przyczyn niedotyczących pracowników (art. 10 ust. 2 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników).

II.   W zakresie naszych uprawnień opiniodawczych mieszczą się sprawy:

1. Wyrażania stanowiska w sprawach dotyczących zbiorowych interesów i praw pracowników (art. 26 pkt 2 ustawy o związkach zawodowych).
2. Wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony (art. 38 K.p. i art. 194 K.p.).
3. Wypowiedzenia pracownikowi zatrudnionemu na czas nieokreślony warunków pracy lub płacy (art. 42 § 1 i art. 43 K.p., w związku z art. 38 § 1 K.p.).
4. Rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 52 § 3 K.p. i art. 53 § 4 K.p.).
5. Ustalenia wysokości odszkodowania za szkodę w mieniu powierzonym pracownikowi (§ 9 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie warunków odpowiedzialności materialnej pracowników za szkody w powierzonym mieniu).
6. Wyłączania odpowiedzialności materialnej pracowników za szkodę w powierzonym mieniu (§ 3 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie warunków odpowiedzialności materialnej pracowników za szkody w powierzonym mieniu)
7. Zajmowania stanowiska w sprawie sprzeciwu pracownika od decyzji o jego ukaraniu karą dyscyplinarną przez pracodawcę (art. 112 § 1 K.p.).
8. Ustalania wykazu stanowisk pracy objętych skróconym czasem pracy, w czasie trwania warunków szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia (art. 145 K.p.).
9. Ustalania wykazu prac, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, wykonywanych przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji (art. 225 § 2 K.p.).
10. Częstotliwości i czasu trwania szkoleń okresowych w sprawach bezpieczeństwa i higieny pracy (§ 16 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy).
11. Konsultacji zamiaru pracodawcy przeprowadzenia grupowego zwolnienia pracowników (art. 1 ust. 1 pkt 3 i art. 2 ust. 1-5 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).

III.  Uprawnienia pozostałe dotyczą w szczególności:

1. Określania przez związki zawodowe działające w Uniwersytecie, trybu wyborów i przeprowadzania wyborów społecznych inspektorów pracy, na podstawie uchwalonych przez te związki regulaminów wyborów (art. 6 ustawy o społecznej inspekcji pracy).
2. Odwołania przez związki zawodowe działające w Uniwersytecie, społecznego inspektora pracy w razie niewywiązywania się przez niego z obowiązków (art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o społecznej inspekcji pracy).
3. Występowania przez związki zawodowe działające w Uniwersytecie z wnioskiem do pracodawcy w sprawie przyznania społecznemu inspektorowi pracy zryczałtowanego wynagrodzenia miesięcznego (art. 15 ust. 3 i 4 ustawy o społecznej inspekcji pracy).
4. Występowania przez związki zawodowe działające w Uniwersytecie z wnioskiem do pracodawcy w sprawie zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia zakładowego społecznego inspektora pracy na czas pełnienia funkcji (art. 15 ust. 5 ustawy o społecznej inspekcji pracy).
5. Wyboru przedstawicieli pracowników upoważnionych do konsultowania z pracodawcą kwestii przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego (art. 237^11a § 1 K.p.)
6. Wyboru przedstawicieli pracowników do komisji bezpieczeństwa i higieny pracy działającej u pracodawcy (art. 237^13a § 1 K.p.).
7. Wystąpienia z wnioskiem do pracodawcy o przeprowadzenie kontroli bezpieczeństwa i higieny pracy, w razie uzasadnionego podejrzenia, że w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy występuje zagrożenie dla życia lub zdrowia osób (art. 29 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych).
8. Zawiadamiania właściwego okręgowego inspektora pracy, o swym wystąpieniu z wnioskiem do pracodawcy o przeprowadzenie kontroli bezpieczeństwa i higieny pracy w związku z uzasadnionym podejrzeniem, iż w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy występuje zagrożenie dla życia lub zdrowia osób, (art. 29 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych).
9. Wystąpienia z wnioskiem do Państwowej Inspekcji Pracy o przeprowadzenie szkolenia i instruktażu oraz udzielenie pomocy w szkoleniu społecznych inspektorów pracy (art. 14 ust. 3 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy).
10. Tworzenia wspólnej reprezentacji z innymi zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi w Uniwersytecie do prowadzenia rokowań w celu zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy (art. 241²⁵ § 1 i 2 K.p.).
11. Prawa żądania informacji o sytuacji ekonomicznej pracodawcy w zakresie objętym rokowaniami prowadzonymi w celu zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy (art. 241⁴ §1 K.p).
12. Sprawowania społecznego nadzoru nad pracowniczą kasą zapomogowo-pożyczkową (§ 5 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy).
13. Występowania z wnioskiem, przez reprezentującą pracownika naszą zakładową organizację związkową, o zatarcie kary porządkowej przed upływem roku nienagannej pracy od jej udzielenia (art. 113 § 1 K.p.).
14. Występowania do sądu pracy z roszczeniem wobec pracodawcy o zwrot zakładowemu funduszowi świadczeń socjalnych środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami ustawy lub o przekazanie należnych środków na ten fundusz (art. 8 ust. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych).
15. Reprezentowania pracowników lub osób ubezpieczonych, na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, przed sądami w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (art. 465 § 1 K.p.c.).
16. Reprezentowania pracownika lub innej uprawnionej osoby, za ich zgodą, w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe (§ 5 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń, w związku z art. 465 § 1 K.p.c.).
17. Wszczynania postępowania sądowego w sprawach o roszczenia pracowników ze stosunku pracy oraz o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego (§ 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ustalenia wykazu organizacji społecznych uprawnionych do działania przed sadami w imieniu lub na rzecz obywateli, w związku z art. 462 K.p.c.).
18. Wszczynania postępowania sądowego na rzecz pracowników i ubezpieczonych w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (art. 462 K.p.c.).
19. Wszczynania postępowania sądowego na rzecz pracownika w sprawach o roszczenia alimentacyjne (art. 61 § 1 i 3 K.p.c., w związku z § 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wykazu organizacji społecznych uprawnionych do działania przed sądami w imieniu lub na rzecz obywateli).
20. Wszczynania postępowania na rzecz obywateli w sprawach z zakresu ochrony konsumentów oraz wstępowania do toczącego się postępowania z tego zakresu (art. 61 § 1 i 3 K.p.c. w związku z § 3 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wykazu organizacji społecznych uprawnionych do działania przed sądami w imieniu lub na rzecz obywateli).
21. Zgłaszania udziału w postępowaniu karnym przed sądem, jeżeli zachodzi potrzeba obrony interesu społecznego objętego zadaniami statutowymi związku zawodowego (§ 1-3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości i Ministra Obrony Narodowej w sprawie ustalenia wykazu organizacji społecznych, które mogą zgłosić swego przedstawiciela w postępowaniu karnym, w związku z art. 90 § 1 K.p.k.).
22. Występowania z żądaniem wszczęcia postępowania administracyjnego lub dopuszczenia do udziału w toczącym się postępowaniu administracyjnym, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi organizacji związkowej i gdy przemawia za tym interes społeczny (art. 31 § 1 K.p.a.).
23. Wstępowania, za zgodą powoda, do postępowania sądowego w sprawach z zakresu ochrony środowiska i wynalazczości (§ 4 pkt 5 i § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wykazu organizacji społecznych uprawnionych do działania przed sądami w imieniu lub na rzecz obywateli).
24. Prawa zakładowej organizacji związkowej nie uczestniczącej w postępowaniu sądowym, przedstawiania sądowi poglądu istotnego dla sprawy toczącej się przed sądem, wyrażonego w uchwale (art. 63 K.p.c.).
25. Wszczynania sporu zbiorowego w zakładzie pracy i reprezentowania w nim pracowników (art. 1 i 2 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych).
26. Prowadzenia sporu zbiorowego w imieniu pracowników zakładu pracy, w którym nie działa związek zawodowy (art. 3 ust. 4 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych).
27. Żądania wszczęcia postępowania mediacyjnego w razie nierozwiązania w drodze rokowań sporu zbiorowego (art. 10 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych).
28. Wyznaczania 3 członków arbitrażu społecznego przy okręgowym sądzie pracy i ubezpieczeń społecznych (art. 16 ust. 2 i 3 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych).
29. Organizowania różnych form protestu i strajku zasadniczego lub solidarnościowego (art. 20 i 22 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych).
30. Powoływania w zakładzie pracy zakładowej komisji pojednawczej i ustalania liczby członków tej komisji, zasady i tryb jej powoływania, czas trwania jej kadencji (art. 244 § 3 i art. 245 K.p).
31. Występowania z wnioskiem do pracodawcy o zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy (z zachowaniem prawa do wynagrodzenia lub bezpłatnie), pracownika na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej lub doraźnej czynności (art. 31 ust. 1-3 ustawy o związkach zawodowych, w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy).
32. Zajmowania stanowiska, dotyczącego zamierzonych uchwał organów pracodawcy i decyzji pracodawcy, których przedmiotem są inne sprawy wchodzące w zakres działania związków zawodowych.